
یکی از شایعترین اختلالات در انحناهای ستون فقرات ، گودی بیش از حد کمر است
بسیاری
از ما علت کمردردهای خود را گودی بیش از حد کمر میدانیم.این گودی بیش از
حد چیست ؟ چرا بوجود می آید ؟ اصولا آیا کمر انحنائی دارد ؟ و..
در
صورتیکه ستون فقرات را از نیمرخ نگاه کنید ، متوجه وجود یکسری فرو رفتگیها
و برجستگیهائی در قسمتهای مختلف آن خواهید شد . در حالت طبیعی فقرات گردن
دارای یک انحنا ( تقعر )بسمت داخل ، فقرات پشتی انحنا بسمت خارج ( تحدب ) و
ناحیه ی کمر انحنای رو به جلو ( تقعر ) میباشند. بدلیل شباهت این انحنای
کمر به نمای ظاهری لوردهای انگلیسی در زمان ایستادن ، اصطلاح لوردوز برای
این حالت مورد استفاده قرار گرفته است ! وجود این انحناها برای ما نقشی
بسیار مهم داشته و بسیاری از توانائی های ما در اثر همین برجستگیها و
فرورفتگیها پدید می آید، و اصولا توانائی ایستادن ما تا حد بسیار زیادی
مدیون همین انحناهاست ! میزان انحنای ستون فقرات در یک ناحیه ، بر سایر
قسمتها نیز اثر گذاشته و میتواند آنها را تغییر دهد.
وقتی میزان انحنای
کمر به حدی بیشتر از میزان طبیعی آن میرسد برای نامیدن آن اصطلاحا از کلمه
ی هیپرلوردوزیس یا گودی بیش از حد کمر استفاده می کنیم.
چرا گودی بیش از حد در کمر بوجود می آید ؟در
حقیقت ستون فقرات توسط تعداد زیادی عضله محافظت می شود که سلامت و تعادل
آنها در سلامت و نرمال بودن حالت ستون فقرات نقش بسیار مهمی ایفا می کند.
عدم
تعادل در عضلات نامبرده ( یعنی قوی بودن برخی و ضعف یا گرفتگی بعضی دیگر
از آنها ، موجب پدید آمدن ناهنجاری هائی در شکل کلی ستون فقرات خواهد شد. در
این میان نقش عضلات شکمی ، بازکننده های مفصل پا به لگن ( همسترینگ ها و
نیز عضله ی بزرگ پشت باسن ) در ایجاد هیپرلوردوزیس ، پر رنگ تر از سایر
عضلات این ناحیه است
برخی از علل گودی بیش از حد کمر :
از جمله علت های اصلی گودی بیش از حد کمر می توان به موارد زیر اشاره کرد :* آکندروپلازی : این بیماری در حقیقت ارثی بوده و با اختلالدر رشد و تکامل استخوان ها و نسوج غضروفی همراه است.
* التهاب دیسک کمر یا در اصطلاح علمی دیسکایتیس
* کیفوزیس یا قوز بیش از حد ناحیه ی پشت : در این حالت ستون فقرات کمر بطور جبرانی دچار انحنای بیش از حد می گردد.
* چاقی : خصوصا بزرگی بیش از حد شکم و ضعف عضلات این ناحیه باعث کشیدگی بیش از حد ستون فقرات بسمت جلو و افزایش گودی کمر خواهد شد.
* پوکی استخوان : با تسهیل تغییر ارتفاع و شکل نرمال مهره ها باعث تغییر انحناهای طبیعی ستون فقرات می شود.
* در رفتگی تدریجی مهر ه ها
یا در اصطلاح علمی اسپوندیلولیستزیس : این حالت اغلب در ناحیه ی کمر دیده
می شود و با لغزش یا جابجائی مهره ها همرا است. این بیماران معمولا از کمر
درد ، احساس جدا شدگی و لقی کمر ، گودی بیش از حد کمر و برجستگی باسن شکایت
دارند.
* ضعف عضلات شکمی در اثر علل مختل
آیا درست نشسته اید ؟!؟
اغلب
ما بدون اینکه خودمان آگاه باشیم ، در بسیاری اوقات روز با بد نشستن و
استفاده ناصحیح از ستون فقراتمان به تخریب و پیری زودرس و آن دامن میزنیم .
بسیاری از دردهای گردن ، کتف ، شانه ، کمر و... در اثر نا آگاهی از طرز
استفاده صحیح از بدن بوجود می آیند .
برای درست نشستن ، از یک صندلی
مناسب بهره بگیرید .این صندلی باید توانائی تغییر ارتفاع را داشته و همچنین
پشتی آن نیز بتواند قابل تنظیم باشد تا فشار های وارده بر ناحیه پشت را
کاهش دهد.زانوهای شما باید همسطح مفصل لگنتان باشند.. سعی کنید صاف بنشینید
و از لمیدن یا خم شدن بر روی میز کار پرهیز نمائید. در صورت نیاز برای
حمایت کمرتان از یک بالشتک کوچک و مناسب بهره بگیرید.
حالا
که وضعیت سرو گردن را تنظیم کردید ، به پاهایتان توجه کنید ! کف پاها را
صاف بر روی زمین بگذارید و در صورت لزوم از یک زیر پائی مناسب استفاده
کنید، و هیچگاه پاها را بصورت ضربدری قرار نداده ، و یا روی نوک پنجه نگه
ندارید. این کار از وارد شدن فشارهای بیش از حد بر مفاصل شما جلوگیری خواهد
کرد.از جمع کردن پا زیر تنه خودداری کنید.
در صورتیکه با مونیتور
کامپیوتر کار می کنید ، حداقل فاصله ی 25-75 سانتیمتر را ( بین چشم و صفحه
)رعایت کنید .برای این کار رعایت فاصله ای معادل طول بازو کفایت می
کند.بالای صفحه مونیتور در سطح چشم شما باشد، این کار حتی می تواند با
استفاده از چند کتاب صورت گیرد !
چند پیشنهاد ساده برای پیشگیری و کاهش گودی بیش از حد کمر ! *
در زمان نشستن ، کف پا را صاف بر روی زمین قرار دهید، صندلی خود را تنظیم
کنید، و در صورت نیاز از یک بالشتک کوچک برای پر کردن فضای خالی پشت کمرتان
استفاده کنید.
* وقتی
ایستاده اید ، یک پا را مستقیم روی زمین و دیگری را روی یک پله ، چهار پایه
و یا هر چیز مشابه ( در سطحی کمی بالاتر از پپای دیگر قرار دهید ).این کار
حمایت کمرتان را افزایش خواهد داد .
*بهترین
حالت برای خوابیدن ، وضعیت صورت و شکم رو به بالاست ، در حالیکه بالشی زیر
زانوها قرار گیرد ، اما در صورتی که تمایل دارید بر روی شکم بخوابید حتما
بالشی زیر شکم خود قرار دهید .
* توجه داشته باشید که پوشیدن کفش های پاشنه بلند ، موجب افزایش گودی کمرتان خواهند شد.
* از تقویت عضلات شکم ، باسن و کمر غافل نباشید
دکتر مجید ظهرابی
مقالات مرتبط :
نحوه صحیح ایستادن، نشستن و خوابیدن
چه چیزی باعث درد عضلات می شود
تاثیر حرکات ورزشی در درمان دردهای ناحیه کمر
تمرینات توانبخشی در بهبود کمردرد
پیشگیری و مقابله با کمردرد و دردهای پا
پزشکی و ورزش : ورزش و پوکی استخوان
متأسفانه باید گفت بهطور معمول پوکی استخوان قبل از بروز عوارض آن علامتی ندارد. علایم هنگامی ایجاد میشود که شکستگی اتفاق افتاده باشد. درد ناگهانی و شدید در ستون فقرات میتواند از علایم شکستگیهای ستون فقرات باشد
● پوکی استخوان چیست؟
بیماریای
است که بهموجب آن تراکم نسج استخوانی کاهش یافته و باعث آسیبپذیری بیشتر
سکلت و استخوانهای بدن در مقابل شکستگی میشود. این فرآیند به آرامی
(استخوانها را تضعیف و تدریجاً ضعیف میکند) تا جائی که دیگر نمیتوانند
وزن بدن را تحمل کنند.
● چه کسانی آسیبپذیرترند؟
خانمها
آسیبپذیرترند چرا که از همان ابتدای تولد تراکم استخوانی کمتری دارند.
پوکی استخوان در میان خانمهای یائسه رایجتر است. (از هر ۴ نفر خانم بالای
۶۰ سال ۱ نفر مبتلا به پوکی استخوان است). اگرچه پوکی استخوان در خانمها و
آقایان جوان هم دیده میشود. خانمهای یائسه دچار پوکی استخوان میشوند
چرا که بعد از دوران قاعدگی (یعنی در دوران یائسگی) تولید هورمونهای جنسی
بدن آنها بهویژه استروژن، کاهش مییابد. بهنظر میرسد استروژن روند تخریب
استخوان را کند میکند.
● از چه هنگامی پوکی استخوان شروع میشود
شکلگیری
استخوانها، حتی تا سن ۲۵ سالگی ادامه دارد. ساختار استخوانی بدن در دوران
جوانی با ثبات میماند. تضعیف واقعی استخوانها بعد از ۳۵ سالگی آغاز
میشود. فرسایش استخوانی در خانمها نسبت به آقایان زودتر شروع میشود و
بعد از دوران قاعدگی تسریع مییابد. کاهش اولیه توده استخوان و آغاز
فرسودگی استخوانی در دوران جوانی، نهایتاً منجر به پوکی استخوان خواهند شد.
وقتی استخوانها نازکتر شوند، نسبت به شکستگیها، آسیبپذیرترند و روند
بهبودی تدریجی است چرا که بدن نمیتواند استخوان جدیدی تشکیل دهد
(استخوانسازی کند).
● کلسیم، ماده معدنی تقویتکننده استخوان
همچنان
که همه ما میدانیم، ۹۹ درصد از کلسیم بدن در ساختار استخواننها و
دندانها بهکار رفته است. کلسیم عملکردهای حیای دیگری دارد: حفظ ریتم قلبی
طبیعی، تنظیم هدایت عصبی و کمک در انعقاد خون، برای انجام این فرآیندها،
لازم است که سطح کلسیم خون، همیشه ثابت باشد.
اگر کلسیم به مقدار کافی
از منابع غذائی تأمین نشود، کلسیم موجود در ساختار استخوانی خارج شده و به
خون میرود تا سطح ثابت طبیعی آن در خون حفظ شود. این خروج کلسیم از
استخوانها به پوکی استخوان منجر میشود. از این امر با گنجاندن مقدار کافی
کلسیم در برنامه غذائی، میتوان اجتناب کرد. بنابراین مصرف روزانه ۴۰۰
میلیگرم در مردان و زنان در اواخر دهه ۲۰ و اوایل دهه ۳۰، آنها را از
ابتلاء به پوکی استخوان حفظ خواهد کرد.
فرآوردههای لبنی (چرب و بدون
چربی) منابع عمده کلسیم هستند. افزون بر این ماست، پنیر، سبزیجات سبز، دانه
کنجد، دانه سویا و موز منابع خوبی از کلسیم هستند. برای افرادی که قادر به
مصرف غذاهای حاوی کلسیم نیستند. باید مکملهای کلسیم بعد از مشورت با پزشک
در نظر گرفته شود.
ویتامین D همراه با کلسیم به تقویت استخوانها کمک میکند. ویتامین D از ۲ راه به ذخیره کلسیم کمک میکند:
۱) افزایش جذب کلسیم در روده
۲) افزایش باز جذب کلسیم از کلیهها و کمک به حفظ سطح طبیعی آن در خون
با
قرار گرفتن در معرض نور آفتاب جذب کلسیم را افزایش دهید چرا که ویتامین D
توسط اشعه ماوراءبنفش در زیر پوستتان تولید میشود. علاوه بر نور خورشید،
مقادیر محدودی از کلسیم در غذاهائی مثل تخممرغ، شیر و ماهی موجود هستند.
مصرف مکملها خالی از اشکال نیست چرا که این ویتامین محلول در چربی
میتواند در بدنتان ذخیره شود. بهجای آن و پس از مشورت با پزشکتان،
میتوان روغن طبیعی ماهی را در نظر گرفت.
● نقش ورزش
ورزش به تقویت
استخوانها کمک میکند. تمریناتی که کشیدگی متعادل در تاندونها ایجاد
میکنند، ساخت استخوان را تحریک مینمایند. بیتحرکی میتواند باعث از دست
دادن ساختمان استخوانهای بدن شود.
خوابیدن یا نشستن طولانیمدت
میتواند موادمعدنی استخوانها را کاهش دهد. شما با ورزش کردن تراکم
استخوانی را افزایش خواهید داد. پیادهروی، آهسته دویدن، دوچرخهسواری،
طناببازی ورزشها هوازی مناسبی هستند چرا که به استخوانها کمک میکنند تا
وزن بدن را تحمل کنند، البته در صورتیکه با قدرت انجام گیرند. در
صورتیکه روزانه ۳۰ دقیقه از هرکدام از این تمرینات بالا را انجام دهید، به
تقویت ساختار استخوانی بدنتان کمک بسیاری خواهید کرد.
● محافظت در مقابل کاهش تراکم استخوان
تغذیه و ورزش تأثیر بسیار اندکی در موارد زیر دارند:
۱)
اگزالات: اینها ترکیباتی هستند که در سبزیجاتی همچون اسفناج، برگهای
پخته، برگهای درخت، تمبر هندی، ساقه نیلوفر آبی و ... یافت میشوند.
اگزالات ترکیبات غیرمحلول با کلسیم در روده تشکیل میدهد که مانع از جذب
کلسیم میشود. اگرچه اینها غذاهای خوبی هستند، اما اگر از پوکی استخوان رنج
میبرید سعی کنید در مصرف این سبزیجات حد اعتدلال را رعایت کنید.
۲)
فیبر: در حالی که فیبر بخش مهمی از تذغیه است ولی باید در مصرف آن احتیاط
کرد. بهجای افزودن فیبر به وعدههای غذائی، میتوان آن را از طریق سبزیجات
تازه. میوهها و کلیه غلات تأمین کرد.
۳) قهوه: بهنظر میرسد قهوه از
طریق تأثیر بر خروج کلسیم از استخوان در کاهش سطح کلسیم استخوانی نقش
بهسزائی داشته باشد پس خوردن قهوه را محدود کنید.
۴) آنتیاسیدها: آلومینیوم حاوی آنتیاسیدهای بلوککننده جذب کلسیم است در مورد استفاده از آن حتماً با پزشکتان مشورت کنید.
۵) استرس: از آنجائی که استرس بر کلیه سیستمهای بدن تأثیرگذار است لذا بر استخوانها نیز مؤثر است.
۶) سیگار مسلماً از دست دادن کلسیم موجود در استخوانها را تشدید میکند و خطر ابتلاء به پوکی استخوان را افزایش میدهد.
● راههای افزودن کلسیم به برنامه غذائی
همیشه مواظب افزایش مصرف کلسیم غذایتان باشید. شما میتوانید این روشها را برای گنجاندن کلسیم بیشتر در رژیمتان بهکار برید:
۱) تهیه سوپ مخلفات (سبزیجات، حبوبات و غلات)، سالادها یا سبزیجات یا پنیر رنده شده (سویا غنی از کلسیم است).
۲) گنجاندن سبزیجات برگدار در رژیمتان. از کاهو، اسفناج، برگ تربچه، برگ پیاز و کرفس استفاده کنید.
۳)
اگر شما از میوهها و سبزیجات ترشی درست میکنید، (در آب نمک
میخوابانید)، بهجای استفاده از کلراید سدیم (نمک خوراکی) از کلراید کلسیم
استفاده کنید.
۴) در تغذیه روزانهتان از شیر خشک بدون چربی استفاده
کنید. میتوانید از آن جهت غلیظ کردن سوپ، در سس گوشت و سایر سسها استفاده
کنید. تنها یک قاشق چایخوری حاوی ۵۰-۶۰ میلیگرم آن حاوی کلسیم بدون چربی
است. پودر شیر بدون چربی میتواند، همچنین به آرد در حین تهیه نان بیسکویت و
کیک نیز اضافه شود.
پوکی استخوان حالتی است که در آن استخوان شکننده
شده و احتمال شکستگی با ضربات کوچک افزایش مییابد. پوکی استخوان از
گرفتاریهای بسیار شایع جوامع بشری است که بعد از سن ۳۵ سالگی روند آن در
انسان آغاز میشود. حدود نیمی از زنان مسنتر از ۴۵ سال و ۹۰ درصد زنان
مسنتر از ۷۵ سال به بیماری پوکی استخوان مبتلا میشوند. مردان مسن نیز به
پوکی استخوان مبتلا میشوند که البته میزان ابتلاء آنان کمتر از زنان است.
بهطور تقریبی از هر سه زن یک نفر و از هر دوازده مرد یک نفر به پوکی
استخوان مبتلا میشوند و این امر در سال منجر به ده هزار شکستگی
ناتوانکننده در مبتلایان میشود که متأسفانه تعداد اندکی از مبتلایان به
پوکی استخوان مورد بررسی و ارزیابی قرار میگیرند.
پوکی استخوان
عارضهای است که با بالا رفتن سن بهوجود میآید. در نتیجه از استحکام بافت
و املاح استخوانی کم شده و از مقاومت آن کاسته میشود. استخوان انسان در
سن کودکی خاصیت ارتجاعی و تحمل فشار زیادتری را دارد و بهتدریج سفت و محکم
شده و از مقاومت آن کاسته میشود و این مسئله در سن ۲۰ سالگی به اوج خود
میرسد و بین سن ۲۰ تا ۳۵ سالگی استحکام استخوان به همان قوت باقی میماند.
به همین دلیل در افراد جوان ضربات بسیار شدید مثل تصادفات میتواند منجر
به شکستگی استخوان شود، اما از این سن به بعد بهتدریج و با سرعتی کم از
تراکم استخوان کاسته میشود و استخوانها با بالا رفتن سن پوک میشوند. در
زنان بعد از یائسگی بهعلت توقف ترشح هورمونهای زنان و نقش مهم این
هورمونها در استحکام استخوانها، شیوع پوکی استخوان زیادتر میشود.
● چه کسانی در معرض پوکی استخوان قرار دارند؟
بهطور تقریبی و با احتمال بسیار زیاد همه ما در معرض پدیده ناخوشایند پوکی استخوان قرار داریم.
▪ افراد مسن در معرض ابتلاء بیشتری قرار دارند.
▪ عارضه پوکی استخوان در نزد خانمها بعد از سن یائسگی بسیار شایع است بهویژه اگر یائسگی زودرس در خانمها ایجاد شده باشد.
▪
تحرک بدنی و ورزش باعث استحکام استخوانها در هر سنی میشود عدم تحرک و
استراحت زیاد باعث تحلیل استخوانها و پوکی آن میشود و دردهای استخوانی را
بیشتر میکند.
▪ گاه پوکی استخوان در برخی از خانوادهها بیشتر دیده
میشود. همچنین در بعضی نژادها مثل بعضی از نژادهای آسیائی این پوکی بیشتر
است.
▪ تغذیه نقش مهمی در پوکی استخوان بهعهده دارد. افرادی که کلسیم
کافی در رژیم غذائی آنها وجود ندارد و یا ویتامین D کافی دریافت نمیکنند،
در معرض ابتلاء بالاتری هستند.
▪ همچنین اثر مصرف سیگار، الکل و قهوه زیاد هم در پوکی استخوان ثابت شده است.
▪
کسانی که خود سیگار میکشند یا همنشین سیگاریها هستند، در معرض پوکی
استخوان زودرس قرار دارند و زنانی که سیگار میکشند دچار پوکی استخوان
شدیدتری میباشند.
▪ استفاده طولانی از کورتونها و یا داروهای
ادرارآور میتواند باعث پوکی استخوان شود. البته باید دانست که مصرف یک یا
چند آمپول کورتون در سال چنین اختلالی ایجاد نمیکند.
▪ افرادی که از
بعضی اختلالات هورمونی مشخص رنج میبرند مثل پرکاری تیروئید و پاراتیروئید،
کم کاری غدد جنسی و بیماری کوشینگ در مرعض ابتلاء بالاتری برای پوکی
استخوان هستند.
● آیا پوکی استخوان علامتی دارد؟
متأسفانه باید گفت
بهطور معمول پوکی استخوان قبل از بروز عوارض آن علامتی ندارد. علایم
هنگامی ایجاد میشود که شکستگی اتفاق افتاده باشد. درد ناگهانی و شدید در
ستون فقرات میتواند از علایم شکستگیهای ستون فقرات باشد.
ممکن است
شکستگی مهره بدون درد اتفاق افتد و بهصورت خمیدگی ستون فقرات و کاهش قد
بیمار دیده شود. اگرچه عکسبرداری با اشعه ایکس به تشخیص شکستگی کمک
میکند، ولی برای تشخیص زودرس آن روش مناسبی نیست. پس بهتر است کلیه افرادی
که در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند قبل از شروع عوارض، مورد ارزیابی
قرار گیرند و در صورت مستعد بودن اقدام پیشگیرانه اعمال شود.
بهترین
روش برای تشخیص پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری است.
خوشبختانه امروزه برای سنجش تراکم استخوان دستگاههای جدیدی ساخته شدهاند
که میتوانند با دقت نسبتاً زیادی تراکم استخوانی و نسبت آن با استخوان
سالم و سن مناسب را اندازهگیری کنند. آزمایش سنجش تراکم استخوانی بدون درد
است و تنها چند دقیقه طول میکشد، همچنین احتیاج به آمادگی قبلی ندارد و
در طی آن داروئی مصرف نمیشود. این سنجش پزشک را قادر میسازد تا شدت پوکی
استخوان را ارزیابی کند و در نتیجه استحکام استخوان را بسنجد.
● جلوگیری از پوکی استخوان
میتوان
با روشهای بسیار سادهای خطر پوکی استخوان را کاهش داد: با اطلاع از
وضعیت استخوان بهویژه در خانمها در دوران نزدیک به یائسگی، بهوسیله
مشورت با پزشک، بهکار بردن روشهای تشخص مناسب و در صورت نیاز تجویز
داروهای ویژه میتوان از پیشرفت بیماری و عوارض حاصل آن پیشگیری کرد.
تغذیه
مناسب از روشهای بسیار مؤثر برای پیشگیری از پوکی استخوان است. غذای
انسان باید محتوی پروتئینها و املاح کافی و ویتامینهای لازم باشد تا روند
پوکی استخوان کندتر شود. بهترین منبع کلسیم و پروتئین، شیر، پنیر، ماست و
غذاهای دریائی بهویژه ماهی است.
کلسیم یکی از اجزاء سازنده استخوان
است و غذای روزانه هر فرد بالغ بر حداقل حاوی ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ میلیگرم کلسیم
باشد البته این مقدار نیاز در زنان باردار، شیرده، یائسه، افراد مسن و
بچهها بیشتر بوده و بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلیگرم است.
همانطوری
که گفته شد فرآوردههای لبنی مانند: شیر، ماست، پنیر، کشک و قرهقوروت از
منابع بسیار خوب و مهم کلسیمان. سیار منابع حاوی کلسیم عبارتند از:
سبزیجات برگ سبز، کلم پیچ، شلغم، هویج، پرتغال، انگور و توتفرنگی، خرمالو،
زیتون، جعفری، اسفناج، کرفس، کشمش، بادام، پسته، گردو، حبوبات و غذاهای
دریائی مانند ماهی بهویژه ماهی تن، کیلکا و ساردین.
پوکی استخوان یکی
از مهمترین عوارض کاهش مصرف کلسیم است و رد صورت همراهی با عواملی مانند:
کمبود ویتامین ث، کمبود ویتامین د، درمان با استروئیدها (کورتون)،
بیحرکتی، مصرف الکل و ... بر شدت آن افزوده میشود. پس بیائیم با رعایت
نکات زیر حافظ سلامتی استخوانها و جلوگیری از پوکی استخوان خود در سن
میانسالی و پیری باشیم.
هماکنون که مقدار نیاز روزانه کلسیم خود را
میدانید، سعی کنید به میزان لازم از مواد حاوی کلسیم در روز استفاده کنید
تا دچار کمبود میزان کلسیم نشوید. این ذخیرهسازی بهویژه در دهه دوم و سوم
زندگی بسیار پراهمیت است. در صورتیکه نمیتوانید مقدار لازم کلسیم را از
فرآوردههای غذائی طبیعی تهیه کنید، برای جلوگیری از این بیماری ناخوشایند
سفارش میشود به مصرف ترکیبات مکمل موجود در بازار بپردازید ترکیبات مکمل
موجود در ویتامین که برای سلامتی استخوانها و جذب کلسیم لازم و ضروری است.
بنابراین زمانی را در بیرون از خانه بگذرانید تا آفتاب بتواند پوست شما را
برای ساختن ویتامین د تحریک کند.
▪ بهطور منظم ورزش کنید.
استخوانهای اطفال با ورزش کردن محکم میشوند و رشد طبیعی خواهند داشت.
البته افراد بالغ هم باید تحرک کافی داشته باشند. استراحت و عدم تحرک باعث
تحلیل بافت استخوانی میشود. بهترین، مفیدترین و بیخرجترین ورزش برای
انسانهای بالغ و بهویژه افراد مسن پیادهروی است. توجه داشته باشید که
ورزشهای تحملکننده وزن، مثل پیادهروی نفش مهمی در رسوب کلسیم در
استخوانها دارند ورزشهائی که فشار و تحمل استخوانی ندارند کمتر از
ورزشهای تحملکننده وزن در این مسئله اثر مثبت دارند.
▪ از مصرف مواد افزایشدهنده پوکی استخوان مانند الکل، سیگار، قهوه فراوان و ... خودداری کنید.
▪ جایگزینی هورمونهای زنانه در خانمهای یائسه زیرنظر پزشک میتواند مانع پوکی زودرس استخوان شود.
● درمان پوکی استخوان
اگر پس از سنجش تراکم استخوان، معلوم شد که مبتلا به پوکی استخوان هستید با نظر پزشک خود میتوانید تحت درمانهای زیر قرار بگیرید.
درمانهای
متفاوتی هماکنون برای پوکی استخوان وجود دارد که هرکدام با توجه به شرایط
بیمار برای وی انجام میگیرد. از جمله تجویز ترکیبات حاوی کلسیم و ویتامین
در تجویز ترکیبات فلوراید و داروهای کاهنده سرعت پوکی استخوان مانند
Alendronate, Etidronate و ... که تمام موارد ذکر شده بسیار پرخرج و گران
هستند و تنها مورد اول یعنی کلسیم و ویتامین در قابلدسترستر، کمهزینهتر
و برای عموم قابل استفادهتر است.
در نهایت در نظر داشته باشید که
تغذیه مناسب سرشار از کلسیم و پروتئین، فعالیت و دوری از عدم تحرک و انجام
ورزشهای مناسب از زمان کودکی و نوجوانی، بهترین و کمخرجترین توشه و روش
پیشگیری برای جلوگیری از پوکی استخوان است.
● چطور استخوانها را در برابر پوکی بیمه کنیم؟
با
بالا رفتن سن، بهطور معمول، تراکم استخوانها کاهش پیدا میکند و
استخوانها پوک میشوند. مسئله مهم، اینجا است که میزان جذب کلسیم در جوانی
بهراحتی از بروز زودرس این بیماری، جلوگیری میکند ولی اصولاً درمانها
در سنین بالای ۵۰ سالگی، نوشدارو پس از مرگ سهراباند و فقط از پوکی بیشتر
جلوگیری میکنند.
در خانمها قبل از یائسگی، جذب کلسیم در استخوانها
به کمک هورمون استروژن کنترل میشود. اینطور بهنظر میرسد که مردهائی که
دچار پوکی استخوان میشوند هم دچار کمبود در هورمون تستوسترون هستند.
بعد
از یائسگی، چون میزان هورمون استروژن به طرز قابلتوجهی کم میشود، مسیر
جذب کلسیم در استخوان هم مسدود میشود و هر چه باقی مانده همان است که از
جوانی بوده، نکته منفی در نبود استروژن و کاهش کلسیم در خون، این است که یک
هورمون PTH از غده پاراتیروئید (چسبیده به تیروئید) ترشح میشود. این
هورمون، کلسیم استخوانها را میشوید و کلسیم خون را تأمین میکند! قوز
بالا قوز به این ترتیب، کلسیم بیکلسیم! پی بجنبید. تا دیر نشده، این
سفارشهای پیشگیری را که برایتان تنظیم کردهایم، جدی بگیرید.
با قرار دادن سبزیجات و میوههای مختلف در رژیم غذائی روزانهتان میتوانید رژیمی غنی از کلسیم و سایر موادغذائی داشته باشید.
با
شیر آشتی کنید. غذای روزانه شما باید حداقل ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ میلیگرم کلسیم
داشته باشد. اگر طعم و مزه شیر را دوست ندارید، لطف کنید و برای خوشمزه
کردن شیر، قهوه و نسکافه را با شیر مخلوط نکنید. مزههای مورد علاقه شما،
جذب کلسیم موجود در شیر را کاهش میدهند! لطف کنید شیر موز و شیر پسته و
شیر عسل میل کنید. شاید به این ترتیب، نیاز روزانه به شیر یعنی سه تا چهار
لیوان، تأمین شود. ماست هم یکی دیگر از منابع مهم کلسیم است. پنیر و کشک هم
همینطور. ویتامین D برای سلامت استخوانها و استخوانسازی، لازم است.
آفتاب بگیرید تا تابش خورشید، ساختن ویتامین D را در پوست شما تحریک کند.
ورزش
کنید تحرک و فعالیت بدنی، به افزایش تراکم استخوانها کمک میکند. هیچکس
از ورزش کردن بد ندیده است. حتماً سه بار در هفته ورزش کنید. ورزشهائی مثل
دو، پیادهروی سریع، تنیس و دوچرخهسواری، شنا هم بد نیست، اما ورزشهای
کشتی، بیشترین تأثیر را دارند. گفته شده که شش ماه ورزش مرتب حتی بعد از
ابتلاء به پوکی استخوان، از شکستگی استخوان جلوگیری میکند. بهتر است
ورزشهائی انتخاب شود که در تقویت عضلات شکم، پشت و بازوها نقش داشته
باشند. هر چه عضلات قویتر باشند فشار وارده بر استخوانها هم کمتر میشود.
مقالات مرتبط :
فیزیولوژی ورزشی
تغذیه ی بانوان ورزشکار
پزشکی ورزشی : دیابت
پزشکی ورزشی : سرطان
پزشکی ورزشی : افسردگی
نرمش ساده اما مفید در دردهای گردن و شانه
کاربران کامپیوتر ، کارمندان ،ورزشکاران و حتی خانم های خانه دار حتما بخوانند !!!
توجه: 1_
در صورتیکه انجام هر کدام از حرکات باعث ایجاد درد قابل توجه گردن یا شانه
و انتشار آن به دست یا سینه شما شده با پزشک خود مشاوره نمائید.
2_
این حرکات به گونه ای هستند که براحتی در محل کار شما نیز قابل انجامند ،
برای بدست آوردن نتیجه ی بهتر سعی کنید روزی چند بار آن ها را انجام
دهید.
|
الف – حرکات کششی : *
در حالیکه رو به جلو نگاه می کنید ابتدا به آرامی سر خود را به سمت جلو خم
کنید . بطوریکه چانه شما به سینه تان نزدیک شود و چشمهایتان به زمین نگاه
کند . سپس به آرامی سر را به سمت عقب برده و سقف را نگاه کنید
. *
در حالیکه سر در وضغیت معمولی قرار دارد ابتدا سر وگردن را به سمت راست
حرکت
دهید  به
گونه ای که بدون حرکت شانه گوش راست به شانه همین طرف نزدیک شود ، سپس به
آرامی سر را به وضعیت اول برگردانده همین حرکت را به سمت مقابل تکرار کنید. *
در حالیکه سر در وضعیت معمولی قرار دارد به آرامی سر خود را حول محور عمود
بر سطح افق بچرخانید . بطوریکه ابتدا سمت راست وسپس سمت چپ خود را ببینید
.
برای
انجام حرکات شانه : ابتدا دست ها را به سمت جلو بکشید و سپس به آرامی دست
ها را بسمت بالای سرببرید و پس از ده ثانیه به حالت اول بر گردانید . همین
حرکت را ده مرتبه تکرار کنید. سپس دست ها را به دو طرف بدن کشیده و باز هم
سعی کنید بارامی آنها را بسمت بالای سر ببرید ( ده مرتبه ) ، در حرکت
بعدی دستهایتان راکاملا بسمت جلو بکشید ( مثل حرکت اول شانه ) سپس بارامی
آنها را حول محور شانه به چرخانید ( عقب و جلو ، هر کدام ده بار ) .
در آخر حرکات زیر را حتما انجام دهید .
ب - نرمش های قدرتی :
 -در
این چند تمرین سعی می شود با ایجاد مقاومت در مقابل نیروی وارده با دست ،
قدرت عضلات گردن را افزایش دهیم
. 
مدت
این تمرین حدود 20 ثانیه برای هر حرکت خواهد بود.توجه داشته باشید که
میزان نیروی وارده با دست به گردن و بلعکس باید در حد متوسط باشد.
( در حقیقت باید با فشار دست از حرکت گردن جلوگیری کنیم ) در
تمرین آخر ، انگشتان دو دست را دریکدیگر قفل کرده ، پشت سر خود قرار دهید
حالا سعی کنید آرنجهای خود را به عقب برده و به دیوار پشت سر نزدیک کنید.
|
پیشنهاد می کنم این تصویر را زیر شیشه ی میز کارتان بگذارید تا هیچوقت توصیه ی مهم آن را از یاد نبرید !
دکتر مجید ظهرابی

مقالات مرتبط :
درد مچ و ورزش های آن
پیشگیری و مقابله با کمردرد و دردهای پا
آشنایی با صدمات ورزش شنا و توان بخشی آنها
حرکات ورزشی و توانبخشی در مفصل شانه
تاثیر حرکات ورزشی در درمان دردهای ناحیه کمر
|
توانبخشی وحرکات ورزشی در مفصل شانه
مفصل
شانه از استخوانهای کتف، ترقوه و بازو تشکیل شده که به هم متصل شدهاند.
این مفصل از متحرکترین مفصلهای بدن است. درد شانه یکی از شایعترین
دردهاست که در هر سنی علت خاص خود را دارد. افراد در سنین بالا در اثر
وارد آمدن ضربه و یا استفاده طولانی مدت از دست دچار درد میشوند.
در
افراد جوانتر در اثر آسیبهای ورزشی و در اثر فشار بیش از حد ممکن است شانه
دچار آسیب شود. افراد میانسال ممکن است دچار بیماری شانه منجمد شوند.
این افراد درد و محدودیت حرکتی دارند. درمان قطعی مشکلات مفصلی بایدتوسط
پزشک صورت گیرد.
مفصل
شانه یک مفصل کاربردی مهم برای بدن محسوب می شود. در اثر بی تحرکی خصوصا
در سنین بالاتر عوارضی برای این مفصل مهم ایجاد می شود. نرمشهای مناسب می
تواند باعث افزایش کارایی و حفظ سلامتی مفصل شانه شود. افزایش انعطاف پذیری
و تقویت شانه ها با نرمش مناسب حاصل می شود.
همچنین
این نرمشها می تواند به عنوان بخشی از گرم کردن بدن پیش از آغاز ورزش یا
سرد کردن بدن پس از اتمام ورزش به کار رود. تمرینها را به آرامی شروع کنید و
در صورتی که حین اجرای آنها دچار درد یا ناراحتی شدید انجام نرمش را متوقف
کنید.
حرکت آونگی:
این
حرکت برای شانه ی دردناک و یا شانه ای که دچار محدودیت حرکتی شده است مفید
است. این نرمش را می توان در حالت نشسته یا ایستاده انجام داد.
کمی
به جلو خم شوید. اجازه دهید که بازوهایتان در جلوی بدن شما به حالت آویزان
قرار بگیرند. بازوها را شل کنید و وزن آنها را احساس کنید. این حالت را
مدتی حفظ کنید.
سپس
دایره های کوچک به وسیله حرکت آزادانه ی آنها ایجاد کنید. دایره ها را به
تدریج بزرگتر کنید. می توانید تا هنگامی که احساس ناراحتی نکرده اید تمرین
را ادامه دهید. با احساس ناراحتی نرمش را متوقف کنید.
حرکت گهواره ای:
با
یک دست آرنج دست دیگر را بگیرید. بازو را بالای سر ببرید. بازو را تا جایی
بالا ببرید که قابل بالا رفتن باشد و فشار زیادی وارد نکنید. سپس آرنجتان
را باز و بسته کنید.
اگر حرکات شانه ی شما دردناک یا محدود باشد، می توانید این کار را در حالت خوابیده انجام دهید.
حرکت عصا:
اگر
یک یا هر دو شانه ی شما محدودیت حرکتی خاصی دارد یا ضعیف می باشد این نرمش
برای شما مفید است. از یک چوب دستی یا چوب به عنوان عصا استفاده کنید. هر
دست خود را روی هر یک از انتهاهای چوب دستی قرار دهید و سپس تا آنجا که می
توانید آن را بالا بیاورید.
این نرمش را می توان ایستاده، نشسته یا خوابیده انجام داد.
حرکت قرقره ای:
یک
قرقره یا قلاب را به میله ای در بالای چارچوب در متصل کنید. یک تکه طناب
لباس را از قلاب عبور دهید. از طناب کافی استفاده کنید تا بتوانید هنگام
نرمش بنشینید. هر انتهای طناب را با یک دست نگه دارید. اگر محکم نگه داشتن
طنابها ناخوشایند است از دسته یا دستگیره و یا از لایه ای پارچه استفاده
کنید. هنگامی که یک بازو را پائین می کشید بازوی دیگر بالا خواهد آمد.
بازوها را به همین طریق در جلوی بدن و در اطراف و جهتهای مختلف به آرامی
بالا و پائین ببرید.
لمس کردن دست دیگر:
این
حرکت موجب افزایش انعطاف پذیری و تقویت هر دو شانه می شود. یک بازو را
بالای سر ببرید و آرنج را خم کنید تا بتوانید با دست، پشت خود را لمس کنید.
بازوی دیگر را به پشت ببرید و آرنج را خم کنید. اکنون سعی کنید که دست خود
را با دست دیگر لمس کنید. آیا می توانید انگشتان خود را به هم برسانید؟
مدتی بازوها را رها کنید. این کار را برای بازوی دیگر تکرار کنید. برای
بیشتر افراد این کار در یک سمت راحتتر است.
لمس تیغه ی کتف:
این
نرمش برای تقویت قسمت فوقانی و میانی پشت و برای کشش قفسه سینه مفید است.
در حالت نشسته یا ایستاده شانه ها را رها کنید. سر باید کمی بالا باشد.
بازوها را در حالی که از آرنج خم شده اند به سمت پشت و در دو طرف بدن بالا
ببرید. تا آنجا که می توانید به این کار ادامه دهید تا بتوانید تیغه ی
استخوان کتف خود را در دو طرف لمس کنید. سپس دستها را بیشتر از پشت به هم
نزدیک کنید تا بتوانید آرنجهای خود را لمس کنید. اگر احساس ناراحتی کردید
تمرین را متوقف کنید.
تهیه وترجمه:گروه سلامت سیمرغ (seemorgh) ـ دکتر حانیه ترکمان
مقالات مرتبط :
مبانی فیزیوتراپی و توانبخشی در آسیب های ورزش کاران
آسیب های ورزشی,پیشگیری و درمان
آشنایی با صدمات ورزش شنا و توان بخشی آنها
اورژانس و کمکهای اولیه در صدمات ورزشی
درد مچ و ورزش های آن
آشنائی با بانداژ و Taping درآسیب های ورزشی
چه چیزی باعث درد عضلات می شود
تاثیر حرکات ورزشی در درمان دردهای ناحیه کمر
تمرینات توانبخشی در بهبود کمردرد
پیشگیری و مقابله با کمردرد و دردهای پا
توانبخشی و آسیب های ورزشی دو میدانی
آسیب
ورزشی در « دو » عبارت است از شرایطی که بازیکن را مجبور به کاهش طی مسافت
موردنظر در هفته می نماید . عوامل مؤثر در افزایش خطر آسیب در ورزش « دو »
به دو گروه تقسیم می شوند :
۱- مشکلات آناتومی
۲- خطاهای آموزشی
که شایع ترین آنها شامل تغییر زمین ورزش « دو » به نوع سخت تر ، افزایش
ناگهانی مسافت تا بیشتر از ۱۰٪ در هفته ، افزایش ناگهانی شدت دویدن - دو
سربالایی - « دو » در جاده های ناهموار ، استراحت ناکافی ، آسیب قبلی ،
شایع ترین محل آسیب در ورزش دو ، زانو است . ساق پا ، مچ پا جزو آسیب
پذیرترین نواحی در ورزش دو می باشند . نواحی هیپ ، لگن و کمر حدود ۲۰٪ کل
آسیب ها را تشکیل می دهد .

گرفتن شرح حال دقیق کمک به تشخیص آسیب و مکانیسم آن می نماید . بنابراین توجه به نکات زیر مورد نظر می باشد .
زمان شناسی آسیب : شروع حاد یا تدریجی درد ، طول مدت درد و زمان شروع آن
ماهیت درد : مداوم یا متناوب ، عوامل تشدید کننده و تسکین دهنده آن ، وجود التهاب همراه درد
ملاحظات سنی :
مثلاً در ورزشکار جوان با درد استخوان ران به شکستگی استرسی استخوان ران
یا التهاب کششی آپوفیز آن و در ورزشکار مسن تر به شکستگی یا تنگی مهره های
ستون فقران فکر می کنیم .
ویژگی های دو :
مسافت ، سرعت ، انجام یا عدم انجام تمرین های کشش عضلانی قبل و بعد از
دویدن ، نوع عضلات تحت کشش ، وجود افزایش ناگهانی در مدت ، شدت و تعداد
تمرین ها ، داشتن تمرین فردی یا جمعی
تجهیزات ورزشی : نوع کفش دونده ، مدت استفاده از آن و استفاده از لوازم طبی یا ارتوپدی
زمین ورزش :
سطح سخت ، ناهموار ، سربالایی ، سطح هموار دایره ای و ریل متحرک . انتخاب
نامناسب ترین نوع زمین عدم تعادلی در سطح پا و مچ ایجاد می نماید و به
زنجیره بیومکانیک اندام های فوقانی منتقل می گردد .
بررسی سلامت سیستم های مختلف بدن : و دیگر عواملی که سلامت کلی ورزشکار را به شدت تحت تأثیر قرار میدهد .
تاریخچه آسیب : تعداد آسیب های قبلی ، محل آسیب و نوع درمان انجام شده .
توانایی تسلط :
تحمل استراحت مطلق یا نسبی ، تحمل کنارگذاشتن ورزش « دو » برای مدت
نامعلوم و ... برخی از ورزشکاران اختلالات روحی قابل ملاحظه ای را در پاسخ
به آسیب تجربه می کنند که نیازمند حمایت روانی - احساسی می باشند . « برای
انجام توان بخشی موفق مشاوره با روانپزشک یا روانشناس ورزشی بسیار ضروری
است . »
معاینه فیزیکی :
معاینه
کمر ، هیپ ، زانو و مچ پا باید به طور معمول در همه دوندگان آسیب دیده
توسط پزشک انجام شود و یک دونده در سه وضعیت استراحت راه رفتن ، دویدن با
سرعت های متفاوت با کفش و وسایل ارتوپدی و بدون آن مورد بررسی قرار گیرد .
به انجام معاینه عصبی و برررسی آسیب اعصاب پوستی توصیه شده است .
توان بخشی شامل ۵ مرحله می باشد :
تشخیص دقیق :
با هدف تشخیص و چگونگی آسیب عضله و تاندون : اجزاء آن عبارتند از : مرحله
آسیب بافت - مرحله بروز - مرحله آسیب بافت مرحله بروز علائم بالینی - مرحله
پرشدگی بافتی - مرحله نقص عملکرد بیومکانیک -مرحله تطابق عملکردی
درمان حاد : تلاش جهت کاهش اثرات التهاب حاد و کنترل درد و زمان کلیدی برای مشاوره با یک روانشناس
توان بخشی اولیه : کنترل قابلیت کشش و بهبودی رشد کلاژن و نظم آن
اصلاح عدم تعادل ها : با فروکش کردن درد ، تقریباً قدرت همگرایی کامل عضله به دست آمده ، برنامه توانایی واگرایی عضله هم آغاز می شود .
بازگشت به عملکرد طبیعی
ارزیابی آسیب های اختصاصی ورزش دو، بر اساس مراحل توان بخشی :
کشیدگی عضله پشت ران : آسیب در سرعت های بالای دونده رخ داده . شایع ترین محل آسیب ، قسمت فوقانی محل اتصال وتری ، عضلانی است .
علائم بالینی :
درد ناحیه فوقانی ران ، ضعف عضلات پشت ران ، کبودی و احساس توده در قسمت
خلفی ران و نشستن به سختی . مرحله نقص عملکرد بیومکانیک : کاهش باز شدن
زانو ، ضعیف تر شدن نسبت نیروی عضلانی پشت ران به چهار سر ، افزایش خمیدگی
هیپ . مرحله تطابق عملکردی : کاهش طول قدم ها .
عوامل افزایش کشیدگی : انعطاف پذیری نامناسب و گرم کردن ناکافی عضله ، عدم تعادل نیروی عضله پشت ران و چهار سر ، آسیب قبلی . درمان اولیه : شامل اصول Price ، محافظت Protection ، استراحت rest ، یخ Ice ، فشار Compressnoi ، بالا نگه داشتن عضو Elevation و استفاده از عصا در آسیب های شدید .
توان بخشی اولیه : پس از فروکش کردن درد ، توصیه به ورزش ایزومتریک می شود .
تنها
هنگامی که دامنه کامل حرکت ، حداقل ۹۰٪ قدرت پای سالم و برابری نسبت نیروی
عضلانی چهارسر به پشت ران به دست آمد ، می تواند دویدن را آغاز کند .
سندرم درد مفصل کشککی - رانی :
شایع
ترین شکایت زانو در دوندگان است . ورزشکار از درد اطراف کشکک زانو و احساس
صدای خش خش حین پایین آمدن از پله و تورم مفصلی شکایت دارد .
درمان اولیه : شامل اصول Price و مصرف داروی ضدالتهابی ، اصلاح مشکلات آناتومی ، بانداژ به همراه ورزش تقویت عضلانی زانو ، استفاده از محافظ ثابت کننده کشکک .
توان بخشی اولیه : تقویت عضلات واستوس مایل داخلی
سندرم تحریک نوار خاصره ای - درشت نی :
با
خم و راست شدن زانو ، نوار خاصره ای - درشت نی به سمت عقب و جلو بر روی
برجستگی خارجی استخوان ران حرکت می کند . در این سندرم احساس دردناک بر روی
برجستگی خارجی ران وجود دارد و با دویدن تشدید می شود .
عوامل مستعدکننده :
دویدن بر روی سطح های شیب دار ، عدم تناسب طول اندام تحتانی ، انحراف
استخوان درشت نی به طرف خارج . حداکثر چرخش به داخل پا ، انقباض نوار خاصره
ای - درشت نی .
درمان اولیه : شامل اصول Price و مصرف داروهای ضدالتهابی ، تزریق موضعی ترکیبی از بی حس کننده و کورتیکورستروئید مؤثر است .
توان بخشی اولیه : بر کشش عضلات خم کننده هیپ و عضله سرینی بزرگ و کشنده فاسیالاتا تأکید شده .
التهاب فاسیای کف پایی :
شامل
پارگی های بسیار کوچک در فاسیای کف پا و ساختمان همراه آن در محل اتصال به
استخوان پاشنه ، در اثر کشش ، می باشد . علائم بالینی به صورت درد موضعی
در امتداد فاسیا و ناتوانی در دویدن و اولین قدم دردناک در صبح می باشد .
بصورت جبرانی ، ورزشکار با قسمت جلوی پا ، با گام های نامرتب سعی در انحراف
پا به داخل دارد .
عوامل مستعد کننده : خم کردن مچ پا به طرف بالا ، گرفتگی عضله پشت ساق ، چرخس به داخل شدید ساق پا .
درمان اولیه : شامل اصول Price و
مصرف داروهای ضدالتهابی ، تزریق استروئید در محل اتصال فاسیا به استخوان
پاشنه ، استفاده از محافظ قوس پا ، بانداژ و پدهای پاشنه مؤثر است .
التهاب تاندون آشیل :

شایع
ترین آسیب مچ پا ، تاندونیت یا التهاب حاد تاندون آشیل و تندنیوزیس یا
تخریب بافتی تاندون و ضخیم شدن تاندون آشیل می باشد . آسیب های خفیف مکرر
منجر به پارگی های کوچک تاندون در ناحیه فوقانی محل اتصال تاندون به
استخوان پاشنه می شود . در همین ناحیه دچار درد شده که با خم کردن مچ پا به
طرف بالا تشدید می یابد .
درمان اولیه : اصول Price ، مصرف داروهای ضدالتهابی « تزریق داخل تاندون هرگز انجام نمی شود »
بالا
بردن پاشنه که در صورت تداوم سبب کوتاهی طناب پاشنه می شود ، کاهش در
فعالیت های همراه تحمل وزن ، در موارد مزمن استفاده از اولتراسوند . این
بیماران کاندید خوب برای انجام ورزش های مرتبط با آب هستند . با کاهش درد
به تدریج ورزشهای تقویت واگرایی و همگرایی عضلات کف پا شروع شود .
شکستگی های استرسی :

به شکستگی کامل یا ناقص استخوان در اثر عدم توانایی قسمتی از آن در برابر فشارهای مکانیکی مکرر و غیرشدید می گویند .
شایع ترین محل شکستگی :
استخوان درشت نی ، نازک نی ، استخوان کف پایی و ران .
که با فعالیت تشدید و با استراحت بهبود می یابد .
در گرافی ساده به سختی تشخیص داده می شوند و در موارد شک زیاد به این نوع شکستگی اسکن استخوان توصیه می شود .
عوامل مستعد کننده : عدم تناسب طول اندام تحتانی ، چرخش به داخل بیش از حد پا ، دویدن بر روی سطح سخت .
درمان اولیه :
باقی نگه داشتن سطح فعالیت ورزشکار به میزانی که ایجاد علامت بالینی نکند .
اجتناب از دویدن بر روی سطح سخت به دلیل تأمین فرصت کافی جهت ترمیم آن ( ۳
هفته برای استخوان نازک نی ، ۴۸ هفته برای درشت نی و ماه
ها باری گردن استخوان ران ) . قبلاً ورزشکاران دچار شکستگی استرسی از انجام
ورزش های هوازی ( شنا ، دوچرخه سواری ) منع می شدند . در سال های اخیر
ورزش دو در آب امکان پذیر شده است و این تکنیک به علت توان بخشی بالا ،
امکان بازگشت زودتر به حال قبل از آسیب را فراهم می نماید .
مقالات مرتبط :
مبانی فیزیوتراپی و توانبخشی در آسیب های ورزش کاران آسیب های ورزشی,پیشگیری و درمان
آشنایی با صدمات ورزش شنا و توان بخشی آنها
اورژانس و کمکهای اولیه در صدمات ورزشی
درد مچ و ورزش های آن
آشنائی با بانداژ و Taping درآسیب های ورزشی
چه چیزی باعث درد عضلات می شود
تاثیر حرکات ورزشی در درمان دردهای ناحیه کمر
تمرینات توانبخشی در بهبود کمردرد
پیشگیری و مقابله با کمردرد و دردهای پا
آسیب دیدگی مچ پا Ankle Sprain
صدمات
مچ در ورزشکاران میزان بروز بالایی دارد. شایعترین ضایعه مچ پا
،اسپرین (Sprain) است. ابتدا اسپرین را تعریف می کنیم و سپس آن را در مچ پا
بررسی می کنیم.
Sprain اسپرین:
زمانی که ساختمانی مانند لیگامان، جامعیت ساختمانی خود را از دست بدهد، از
این واژه استفاده می گردد. از بین رفتن تمامیت ساختمانی گاهی به صورت پارگی
tearing است که دو قسمت پاره شده کاملاً از هم جدا نشده اند. در صورت جدا
شدن کامل Sprain به صورت Rupture توصیف میشود..
Sprain را بر اساس دو معیار جامعیت ساختمانی لیگامانی و وجود ناپایداری در مفصل به 3 درجه تقسیم می کنیم:
درجه1: پارگی خفیف وجود دارد به طوری که ساختمان لیگامانی تقریباً سالم است و ناپایداری وجود ندارد.
درجه2: پارگی متوسط وجود دارد و ساختمان لیگامان تقریباً ناسالم است و ناپایداری تا حدی در مفصل وجود دارد.
درجه3: پارگی کامل وجود دارد و ساختمان لیگامان کاملاً ناسالم است و ناپایداری کاملاً وجود دارد.
در مچ پا دو دسته لیگامان مهم وجود دارد:
الف)
لیگامان داخلی مچ پا که به شکل مثلث است و بسیار قوی است و مفصل را در سمت
داخل محافظت می کند. یعنی هرگاه مچ پا به خارج حرکت کند ، از حرکت بیش از
حد آن جلوگیری می کند. این لیگامان به قدری قوی است که در حرکات شدید پا به
سمت خارج، برجستگی استخوان ساق کنده می شود تا اینکه این لیگامان آسیب
ببیند.
ب) لیگامان خارجی مچ پا که
شامل سه دسته لیگامان است و به صورت بادبزنی قرار گرفته اند، این لیگامان
مانع از حرکات شدید مچ به سمت داخل می شود. در ضایعات لیگامانی کل بدن ،
این لیگامان بیشترین صدمات را به خود اختصاص می دهد. در ضایعات این لیگامان
بیمار سابقه ای از پیچ خوردن پا را می دهد. راه رفتن با کفش های پاشنه
بلند، راه رفتن در سطوح ناهموار و لبه پیاده رو احتمال این نوع صدمه را
افزایش می دهد.
در ضایعات درجه 1 و 2 درد وجود دارد و محل درد اغلب
در همان موضع درگیر است اما گاهی به پا و ساق پا نیز انتشار می یابد. در
بیمار با پارگی کامل درجه3 درد شدید در ابتدا احساس می شود اما بعد از آن
درد کاملاً فروکش می کند و ناپایداری و بی ثباتی در مفصل جایگزین آن می
شود. در ضایعات درجه 1 و 2 در مقایسه با درجه3 درد و ناتوانی بیمار شدیدتر
است.
در ضایعات لیگامانی با هر درجه ای سه مرحله وجود دارد: حاد ، تحت حاد ، مزمن
در
مرحله حاد اغلب بیمار لنگش دارد و مرحله وزن اندازی او حین راه رفتن کوتاه
می شود. تورم، درد، اسپاسم عضلانی، محدودیت حرکتی و خون مردگی اطراف مچ پا
از علائم دیگر این مرحله است. اغلب تورم و افزایش مایع مفصلی در این نوع
آسیب دیده می شود. در مرحله حاد غالباً تمام حرکات دردناک هستند اما در
مراحل دیگر درد فقط در حرکتی احساس می شود که لیگامان را تحت کشش قرار دهد.
حساسیت به لمس در موضع نیز وجود دارد. درجه حرارت پوست در مرحله حاد بالا
می رود ولی در مراحل دیگر طبیعی است.
درمان درجه1
مرحله
حاد: با هدف کاهش التهاب و درد از Ice Massage هر دو ساعت یک بار و یا فرو
کردن پا در آب یخ و استفاده از باندهای فشاری و بالا قرار دادن اندام برای
کمک به برگشت خون وریدی توصیه می شود.
در این مرحله بهتر است حین راه
رفتن بیمار کف پا را کاملاً روی زمین قرار ندهد و با پنجه پا یا نوک
انگشتان و با کمک عصا راه برود. تمرینات انقباضی عضلات و حرکات بدون درد
مفصل جهت جلوگیری از تحلیل عضلانی و حفظ دامنه حرکتی لازم است.

مرحله تحت حاد و مزمن:
فیزیوتراپی (us, friction, …) تمرینات تقویتی عضلات، تمرینات تحریک حس
عمقی و تمرینات تحملی توصیه می شود. برگشت به فعالیت ها باید تدریجی باشد و
در ورزشکاران تا زمانی که قدرت عضلات طبیعی نشده و دامنه حرکتی کامل و
بدون درد نباشد، نباید فعالیت ورزشی را شروع کنند.
مشاهده کلینیکی
بهبود لیگامان نشاندهنده برگشت قدرت طبیعی لیگامان نیست و در واقع ساخت
کلاژن های جدید به ماه ها و حتی یک سال وقت نیاز دارد.
درمان درجه2
درمان
مشابه درجه1 است با این تفاوت که از مچ پا باید محافظت بیشتری کرد و آن را
بی حرکت نمود. بی حرکتی باید دو الی سه هفته ادامه یابد و بیمار با کمک
عصا راه برود و نوک انگشتان را روی زمین بگذارد و در این مدت تمرینات
انقباضی عضلات را انجام دهد. سپس تمرینات دامنه حرکتی ، تقویتی پیشرونده
عضلات، تحریک حس عمقی، تمرینات تحملی و تعادلی را انجام دهد. تمرینات کششی و
فیزیوتراپی (us, friction, …) توصیه می شود.

درمان درجه3
در
پارگی کامل لیگامان نظرات مختلفی جهت درمان وجود دارد. اغلب این اعتقاد
وجود دارد که در پارگی هایی که با ناپایداری زیاد در مفصل همراه است جراحی
ترمیمی باید صورت گیرد. جراحی باید سریع صورت گیرد زیرا انتهای پاره شده
تمایل به جمع شدن دارد و این موضوع کار جراح را سخت می کند. در پارگی کامل
یک قسمت از لیگامان و نه همه آن، تحقیقات در مورد درمانهای جراحی و غیر
جراحی نشان داده که اختلاف معنی داری بین آن ها وجود ندارد حتی درمان غیر
جراحی بیمار را سریع تر به فعالیت قبلی بر می گرداند.

در
درمان غیر جراحی بین آنهایی که حرکات زودرس داشته اند و کسانی که کاملاً
بی حرکت بوده اند در کسب پایداری مفصلی اختلافی وجود نداشته است. بهرحال با
هر دو روش درمانی که در پارگی کامل اتخاذ شده باشد، بیمار با عصا و روی
نوک انگشتان راه می رود و بعد از کسب کنترل اندام تحتانی به طور کامل راه
می رود. تمرینات این موارد مانند درجه1 و 2 ضایعات لیگامانی است.
مقالات مرتبط :
مبانی فیزیوتراپی و توانبخشی در آسیب های ورزش کاران
آسیب های ورزشی,پیشگیری و درمان
آشنایی با صدمات ورزش شنا و توان بخشی آنها
اورژانس و کمکهای اولیه در صدمات ورزشی
درد مچ و ورزش های آن
آشنائی با بانداژ و Taping درآسیب های ورزشی
چه چیزی باعث درد عضلات می شود
تاثیر حرکات ورزشی در درمان دردهای ناحیه کمر
تمرینات توانبخشی در بهبود کمردرد
پیشگیری و مقابله با کمردرد و دردهای پا
راه مشترک پزشکی و ورزش
پزشکی و ورزش دارای اهداف والای مشترک سلامت جسم و روح میباشند و در راه رسیدن به این اهداف در علم، تربیتبدنی و پزشکی در بسیاری از جنبهها مستقیماً به کمک هم میشتابند. لازم به ذکر است فرد به هر علتی که ورزش را بخشی از زندگی خود قرار داده باشد، بدون لحاظ کردن اصول طب ورزشی به نتیجه مطلوبی نخواهد رسید. بنابراین با کمک علم پزشکی ورزشی میتوان به اهداف برجستهای چون کنترل و حفظ سلامتی ورزشکاران، پیشگیری از بروز آسیبدیدگیها، درمان و توانبخشی ورزشکاران آسیبدیده، برنامهریزی علمی جهت تغذیه مناسب ورزشی و بهداشت روانی ورزشکاران دست یافت.
در این مبحث به نکاتی اشاره میشود که توجه و بهکارگیری آنها نقش مؤثری در کاهش بروز آسیبدیدگیهای ورزشی در ورزشکاران خواهد داشت.
همانطور که میدانیم ورزش در بسیاری مواقع با بروز آسیبدیدگیهای متفاوت با شدتهای مختلف همراه است.

آسیبدیدگیها را میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
الف) آسیبدیدگیهای داخلی
ب) آسیبدیدگیهای خارجی
● آسیبدیدگیهای داخلی:
اینگونه آسیبدیدگیها بیشتر در اثر بهکارگیری تکنیکهای اشتباه و طولانی بدون تمرین یا شدید بودن برنامههای تمرینی و همچنین داشتن استرسهای روحی فراوانی در ورزشکار ایجاد میشود.
● آسیبدیدگیهای خارجی:
اینگونه آسیبدیدگیها بیشتر در اثر وارد شدن ضربات مستقیم یا غیرمستقیم به ورزشکار ایجاد میگردد.
در این دسته آسیبدیدگیها عوامل مؤثر دیگری نیز مطرح است که عبارتند از: شرایط نامساعد زمینهای ورزشی، نبودن یا به کار نگرفتن تجهیزات کافی و مناسب و شرایط نامناسب آب و هوائی در زمان تمرین و مسابقه.
همچنین لازم است هر معلم و مربی ورزشی اطلاعات لازم در مورد کمکهای اولیه را بداند و نحوه استفاده از روشهای آن را بهصورت عملی انجام داده باشد.
بهعنوان مثال، هنگامی که ورزشکاری مصدوم میشود واکنش فوری مربی باید حفاظت ورزشکار و جلوگیری از آسیبدیدگی بیشتر او باشد قبل از هر چیز آرامش خود را حفظ کنید و از سایر بازیکنان بخواهید که به ورزشکار مصدوم دست نزنند و حتی شاید لازم شود عبور و مرور بازیکنان و ورزشکاران را قدغن کنید. سعی کنید ورزشکار را آرام کرده و قبل از ارزیابی صدمه از حرکت او جلوگیری کنید.
هنگامی که به ورزشکار مصدوم میرسید، مشخص کنید که سطح هوشیاری او کامل است یا کاهش یافته است و بلافاصله از گروه پزشکی خاص در زمین مسابقه یا نزدیکترین مرکز فوریتهای پزشکی به محل کمک بگیرید. در شک به بروز آسیبدیدگی ناحیه سر و گردن یا ستون فقرات قبل از هرگونه عملیاتی، سر ستون فقرات را بیحرکت و ثابت نمائید.
سپس با حفظ خونسردی به بررسی اولیه در مورد علائم حیاتی ورزشکار (ضربان قلب و وضعیت تنفسی) بپردازید. در صورت بروز آسیبدیدگی خفیف میتوان با کنترل خونریزیهای سطحی، پانسمان و بانداژ از میزان پیشرفت آسیبدیدگی جلوگیری کرد. در صورت بروز آسیبدیدگیهای عضلانی اسکلتی خفیف تا متوسط در درجه اول رعایت اصل RICE (استراحت، گذاشتن کیسه یخ روی ناحیه آسیبدیده، کمپرس کردن با کمک بانداژ کشی و بالا بردن عضو آسیبدیده) نقش بسیار مهمی در کاهش پیشرفت تورم و التهاب در سطح عضو آسیبدیده دارد.
● نکات مهم دیگر برای مربیان ورزشی
▪ لزوم توجه به تهیه پرونده بهداشتی برای بررسی سلامتی ورزشکار و معاینات جسمانی (قلبی ـ تنفسی، سیستم عصبی عضلانی اسکلتی، غده تیروئید و بررسی سوابق بیماری توسط پزشک)
▪ توصیه به انجام ورزشهای کششی جهت افزایش قابلیت انعطافپذیری مفاصل و تقویت قوای عضلانی.
▪ افزایش ظرفیت هوازی با انجام تمرینات هوازی که باعث تقویت خونرسانی به عضلات میشود. در نتیجه اکسیژن بیشتری در اختیار عضله قرار میگیرد و تولید اسیدلاکتیک به تأخیر میافتد. هر چهقدر سیستم هوازی قویتر باشد، خستگی دیرتر و کمتر ظاهر میشود و میتوان مدت تمرینات ورزشی را افزایش داد.
▪ تقویت کار گروهی عضلات.
▪ تقویت مهارتهای خاص (بسته به نوع رشته ورزشی)
▪ گرم کردن بدن قبل از پرداختن به ورزش و سرد کردن تدریجی بدن بعد از پایان آن.
▪ انجام تمرینات کششی به مدت ۱۰ ـ ۵ دقیقه جهت گرم کردن بدن و در پایان ورزش برای سرد کردن تدریجی بدن راه رفتن و دویدن نرم و ملایم به مدت ۱۰ ـ ۵ دقیقه توصیه میشود.
▪ توجه به تغذیه ورزشکار و جایگزینی مایعات در طی تمرینات یا مسابقات بهخصوص در شرایط آب و هوائی گرم.
▪ همچنین باید دقت شود بلافاصله پس از صرف غذا نباید ورزشی انجام شود و بین غذاو ورزشهای سنگین حداقل ۳ ساعت فاصله باشد.
▪ بهتر ورزش در هوای آزاد صورت گیرد. وجود گرد و خاک و هوای آلوده و در سالنهای در بسته بهخصوص اگر سیستم تهویه سالنها مناسب و کارا نباشد، منجر به ایجاد بیماریهای مختلف ریوی میشود